“คุณเคยรู้สึกว่างเปล่าไหม?”
“คุณเคยรู้สึก เหนื่อย เฉยชา ไปกับทุกอย่างไหม?”
“คุณเคยรู้สึก ทุกอย่างเริ่มมีความหมายกับคุณน้อยลงไหม?”
“คุณเคยรู้สึก ทุกอย่างที่คุณชอบทำ เริ่มทำให้คุณรู้สึกมีความสุขกับมันน้อยลงไหม?”
.
.
หากคำกล่าวเบื้องต้นคุณอาจจะรู้สึกคุ้นเคย
หรือกำลังประสบอยู่
คุณอาจจะเคยหรือกำลังประสบกับ
“Anhedonia" (แอนฮีโดเนีย) หรือ “ภาวะสิ้นยินดี”
.
โดยผู้ที่ประสบกับภาวะนี้จะมีสภาวะอารมณ์ที่ว่างเปล่า ไม่สามารถอธิบายได้ว่ารู้สึกอย่างไร
แต่ที่มั่นใจได้คือ ไม่ได้รู้สึกว่ามีความสุข แต่ก็ไม่ได้ถึงกับเรียกว่ามีความทุกข์ หรือเศร้าใจอยู่
ในขณะที่ร่างกายสามารถทำงาน กินนอน ได้ค่อนข้างปกติ แต่จิตใจ และความรู้สึกข้างในเหมือนได้ตายไปแล้วจึงอาจทำให้เรียกภาวะนี้ได้อีกชื่อคือ
“Dead Inside” นั่นเอง
.
.
โดยการศึกษาที่ผ่านมานั้นได้มีการแบ่งประเภทของ ภาวะสิ้นยินดี ได้ทั้งหมด 3 ประเภทได้แก่
1. Sexual Anhedonia (ภาวะสิ้นยินดีทางเพศ)
คือ ภาวะที่ไม่รู้สึกมีความสุขกับการถึงจุดสุดยอด กล่าวได้ว่าสามารถที่จะมีเพศสัมพันธ์ได้ปกติ แต่อาจจะไม่ได้รู้สึกมีความสุข หรือเพลิดเพลินไปกับมันเท่าที่ควร
2. Social Anhedonia (ภาวะสิ้นยินดีทางสังคม)
คือ ภาวะที่รู้สึกว่าการปฏิสัมพันธ์ทางสังคมนั้นทำได้ยาก หรือไม่ค่อยมีความหมายกับตนเอง เพราะการพูดคุย การกอด การจับมือหรืออื่นๆ โดยการปฏิสัมพันธ์ทางสังคมนั้นไม่ได้ทำให้รู้สึกยินดี หรือมีความรู้สึกสนุก หรือยินดีไปกับการปฏิสัมพันธ์ทางสังคมเลย
3. Musical Anhedonia (ภาวะสิ้นยินดีทางดนตรี)
คือ ภาวะที่รู้สึกว่าการรับฟังดนตรี หรือสื่อบันเทิงไม่ได้รู้สึกเพลิดเพลินไปกับมัน หรือรู้สึกมีความสุขน้อยลงเรื่อย ๆ จนบางทีเหมือนเป็นเสียงที่ค่อยๆหายไปในพื้นหลัง ไม่ได้รับรู้และอินไปกับดนตรี เนื้อเพลง หรือสิ่งใด ๆเพราะไม่ได้รู้สึกสนุกสนาน หรือเพลิดเพลินไปกับมัน
.
.
จะสังเกตุได้ว่าผลกระทบของ ภาวะสิ้นยินดี
ที่เห็นได้ชัดคือ เริ่มรู้สึกเฉยชา ไม่มีความสุข ไม่เพลิดเพลินไปกับกิจกรรมที่ตนเองชอบ
มีความรู้สึก และรับรู้ว่าไม่ว่าจะพยายามทำอะไร ก็เริ่มไม่มีความหมาย รู้สึกว่าทำแล้วไม่ได้อะไร
ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดพฤติกรรมดังกล่าวได้
-แยกตัวออกจากสังคม ไม่ปฏิสัมพันธ์กับเพื่อน ครอบครัว หรือแม้แต่คนรัก
-ไม่สนใจในการรับฟัง หรือไม่มีความเห็นอกเห็นใจกับผู้อื่น
-เลิกทำกิจกรรมที่ตนเองชอบ ล้มเลิกที่จะหาเป้าหมายในการทำงาน หรือกิจกรรมต่างๆ
-รู้สึกหมดหวัง และอาจส่งผลให้เกิดความคิดอยากฆ่าตัวตายได้
.
.
ซึ่งจากการศึกษาพบว่าสาเหตุหลักๆของ ภาวะสิ้นยินดี มีดังนี้
- อาจกำลังประสบกับภาวะทางจิตเวช หรือโรคจิตเวชอยู่ ส่งผลให้สารเคมีในสมองผิดปกติ
- ยา/สารเสพติด ยาบางชนิดอาจส่งผลต่อสมองในการประมวลผลทางอารมณ์ทำให้รับรู้ถึงอารมณ์ได้ยากได้
- กำลังประสบกับปัญหาในชีวิตที่ไม่สามารถหาทางออกได้ และไม่สามารถหาที่ช่วยเหลือหรือบรรเทาได้
- คอยระงับอารมณ์ของตนเอง ไม่มีพื้นที่ให้แสดงออก จนบางทีมองว่าการแสดงอารมณ์คือสิ่งที่ไม่จำเป็น
- ประสบกับความโดดเดี่ยวในสังคม หรือมีการเปลี่ยนแปลงทางสังคม และไม่มีพื้นที่ให้แสดงออก
- อื่นๆ
โดยถ้าหากบุคคลประสบกับภาวะสิ้นดีเป็นระยะเวลานาน หรือเรื่อยๆ
มีแนวโน้มสูงที่บุคคลนั้นอาจทำให้เกิดโรคซึมเศร้า หรือโรคทางจิตเวชได้
.
แล้วถ้าหากว่ากำลังประสบกับภาวะสิ้นยินดีนั้น จะสามารถจัดการและบรรเทาได้อย่างไร ?
จากการศึกษานั้นได้มีแนวทางการจัดการและบรรเทาได้ ดังนี้
1.ขอความช่วยเหลือจากคนรอบข้าง ให้คุณได้มีพื้นที่ แสดงอารมณ์ ระบายได้
2.พักผ่อน แน่นอนคุณอาจจะไม่ได้รู้สึกเพลิดเพลินไปกับมัน แต่มันคือสิ่งหนึ่งที่มันจำเป็นสำหรับคุณ
3.คอยหาสิ่งใหม่ๆทำ ให้หลุดพ้นจากสิ่งที่จำเจ ให้ได้รับรู้ว่ายังมีเรื่องราวใหม่ๆรอคุณอยู่
4.หากิจกรรมที่คุณเคยชอบ หรืออยากทำ ให้โอกาสมันอีกครั้งหนึ่ง
5.ขอความช่วยเหลือจากผู้เชี่ยวชาญอย่างถูกต้อง ไม่ว่าจะเป็น นักจิตวิทยา หรือจิตแพทย์
.
.
หากคุณกำลังประสบกับภาวะสิ้นยินดี
คุณอาจรับรู้ว่าสิ่งที่คุณพยายามทำ
มันอาจทำให้คุณไม่รู้สึกอะไรเลย ไม่ยินดี ไม่สนุก
ไม่มีความสุข ว่างเปล่า เฉยชาไปกับมัน
ทำให้คิดว่า แล้วจะทำมันไปทำไมกัน
มันไม่มีความหมายอะไรกับคุณแล้วจนล้มเลิกที่จะทำ
หรือไม่อยากทำอะไรเลย ปล่อยให้เฉยชาไปเลยดีกว่า
.
อยากให้คุณรับรู้ว่า ยังมีสิ่งใหม่ๆที่รอให้คุณได้พบเจออยู่ และแน่นอนว่า ไม่ใช่เพียงแค่สิ่งใหม่ๆนะ อาจจะยังมีเรื่องราวที่คุณอาจจะเคยเฉยชากับมัน ทำให้คุณได้รู้สึกดีอีกครั้ง การได้เจอเพื่อนอีกครั้ง การได้กินของโปรดที่ไม่ได้กินมานาน การที่ได้กลับมาฟังเพลงโปรดสมัยก่อน การได้พบว่าแค่กาแฟ หรือชานมดีๆซักแก้ว ในวันที่เฉยชา มันก็อาจจะทำให้รู้สึกว่า
“มันก็ไม่แย่ขนาดนั้นมั้ง”
.
อย่าเพิ่งยอมแพ้ไปกับมัน ให้คุณได้พักเหนื่อยซักหน่อย แล้วก็ได้มาลองหาหนทางให้ได้ยินดีไปกับชีวิตอีกครั้ง
.
.
เก้าอี้ตัว W
วงศธรณ์ ทุมกิจจ์
.
Reference:
American Psychological Association. APA concise dictionary of psychology. Washington, DC: American Psychological Association, 2009. Print.
Anhedonia: What to do when you’ve lost your joy. (n.d.). Depression Alliance. Retrieved from https://www.depressionalliance.org/anhedonia/...
Germine, L. T., Garrido, L., Bruce, L., & Hooker, C. (2011, October 1). Social anhedonia is associated with neural abnormalities during face emotion processing.
Comments